Τι είναι η κατάκλιση?

Τα έλκη από κατάκλιση δημιουργούνται από τοπικά ασκούμενη πίεση στο δέρμα και τους ιστούς. Η ασκούμενη πίεση εμποδίζει τη σωστή κυκλοφορία αίματος  οσηγώντας στην πρόκλησης βλάβης στους ιστούς και συντελώντας στην ανάπτυξη ελκών. Συνηθλέστερα, τα έλκη από κατάκλιση εμφανίζονται σε περιοχές που από κάτω βρίσκεται κάποιο οστό. Απαραίτητη ενέργεια για την θεραπεία αποτελεί η απελευθέρωση της ασκούμενης πίεσης στην περιοχή, ενώ με την υιοθέτηση της κατάλληλης διατροφικής θεραπείας είναι δυνατόν να επιτευχθεί ταχύτερη επούλωση.

Στις ομάδες ασθενών με αυξημένο κίνδυνο για την ανάπτυξη ελκών κατάκλισης συμπεριλαμβάνονται:

• Ηλικιωμένοι με μειωμένη κινητικότητα
• Ασθενείς με μειωμένη κινητικότητα και διαταραχή θρέψης, βαριά αναιμία, χρόνιοι αναπνευστικοί, καρκινοπαθείς, διαβητικοί κ.λπ.
• Ορθοπεδικοί ασθενείς με κατάγματα λεκάνης, σπονδυλικής στήλης και κάτω άκρων
• Νευροχειρουργικοί ασθενείς σε ακινησία
• Ασθενείς εντατικών μονάδων (ΜΕΘ)
• Τετραπληγικοί, παραπληγικοί ασθενείς

Οι αναλυτικές οδηγίες σχετικές με την πρόληψη, τη διαχείριση και τη διατροφική υποστήριξη για τα έλκη κατάκλισης περιλαμβάνονται στο Οδηγό Αναφοράς (International Pressure Ulcer Guidelines) των European  και American Pressure Ulcer Advisory Panel (EPUAP and NPUAP).

Συνοπτικά οι σχετικές με τη διατροφική υποστήριξη πληροφορίες μεταφρασμένες στα ελληνικά από την GrESPEN  υπάρχουνεδώ.

Πρόληψη

Η πρόληψη παραμένει ο ακρογωνιαίος λίθος για την αντιμετώπιση των κατακλίσεων. Η καθημερινή και επιμελής φροντίδα του ασθενούς είναι ο καλύτερος τρόπος αποφυγής των κατακλίσεων. Αυτή επιτυγχάνεται με :
1) Την καθαριότητα του δέρματος και την απομάκρυνση υλικών που μπορούν να το τραυματίσουν η να το ερεθίσουν (ούρα, κόπρανα, τρήματα τροφών.. κλπ.).
2) Τη συνεχή αλλαγή θέσεως ανά τακτά χρονικά διαστήματα.
3) Την άμεση αντιμετώπιση φλεγμονών ή τραυμάτων από τον ιατρό.
4) Την διατήρηση καλής θρεπτικής κατάστασης του ασθενούς.

 

Έλκη από κατάκλιση.

 

Τα έλκη από κατάκλιση δημιουργούνται από τοπικά ασκούμενη πίεση στο δέρμα και τους ιστούς. Η πίεση εμποδίζει το αίμα να κυκλοφορήσει σωστά και αυτό προκαλεί βλάβη στους ιστούς και συντελεί στην ανάπτυξη ελκών. Τα περισσότερα έλκη από κατάκλιση εμφανίζονται σε περιοχές που από κάτω βρίσκεται κάποιο οστό. Απαραίτητη ενέργεια για την θεραπεία ενός έλκους από κατάκλιση είναι η απελευθέρωση της ασκούμενης  πίεσης στην περιοχή. 

Οι ηλικιωμένοι είναι πιο ευπαθείς στα έλκη από κατακλίσεις και σύμφωνα με το World Factbook της CIA 3,5 εκατομμύρια άνθρωποι στην Ευρώπη και στη Νότια Αμερική υπέφεραν από έλκη κατάκλισης μέσα στο 2007.

Η επούλωση ενός έλκους από κατάκλιση, ξεκινάει αντιμετωπίζοντας τα βαθύτερα αίτια που την προκαλούν και ολοκληρώνεται εφαρμόζοντας την καλύτερη τοπική θεραπεία.

Ομάδες ασθενών υψηλού κινδύνου για εμφάνιση κατακλίσεων       

• Ηλικιωμένοι με μειωμένη κινητικότητα. 
• Ασθενείς με μειωμένη κινητικότητα και διαταραχή θρέψης, βαριά αναιμία, χρόνιοι αναπνευστικοί, καρκινοπαθείς, διαβητικοί κλπ. 
• Ορθοπεδικοί ασθενείς με κατάγματα λεκάνης, σπονδυλικής στήλης και κάτω άκρων. 
• Νευροχειρουργικοί ασθενείς σε ακινησία. 
• Ασθενείς εντατικών μονάδων (ΜΕΘ).
• Τετραπληγικοί, παραπληγικοί ασθενείς.

Σταδιοποίηση 
Η σταδιοποίηση του έλκους μας βοηθά στην εκτίμηση και την διαχείρισή του. Μας παρέχει συνεχείς πληροφορίες που μπορούν να αξιολογηθούν εύκολα και αποτελεσματικά από επαγγελματίες υγείας.

Η European Pressure Ulcer Advisory Panel (EPUAP) προτείνει σαν βασικό στοιχείο για την σταδιοποίηση, το βάθος καταστροφής των ιστών σε τέσσερα στάδια, σύμφωνα με τα ακόλουθα:

Στάδιο 1 
Ερύθημα δέρματος που δεν υποχωρεί παρά την άρση της πίεσης για περισσότερο από 20΄- 30΄. Οι ενδείξεις είναι: οίδημα, πόνος και αποχρωματισμός δέρματος. Η σκληρότητα του δέρματος μπορεί να είναι ένδειξη, ειδικά σε άτομα με σκούρο χρώμα δέρματος.
 
Στάδιο 2 
Δερματική βλάβη μερικού πάχους που περιλαμβάνει την επιδερμίδα, το δέρμα, ή και τα δύο. Το έλκος είναι επιφανειακό και παρουσιάζεται κλινικά ως εκδορά ή φλύκταινα.

Στάδιο 3
Βλάβη ολικού πάχους δέρματος ή/& καταστροφή ή/& νέκρωση του υποδόριου ιστού.

Στάδιο 4
Εκτενής καταστροφή ιστών, με βλάβη στους μύες, ή/& τους τένοντες, ή/& τα οστά. 

Τεκμηρίωση: 
European Pressure Ulcer Advisory Panel (EPUAP) and National Pressure Ulcer Advisory Board (NPUAP) in the United States comprise Grade 1 - 4. (EPUAP 2009)

 

Πώς δημιουργούνται οι κατακλίσεις?

Η μακροχρόνια πίεση που ασκείται πάνω στο δέρμα όπου υπάρχουν οστικές προεξοχές (τα ισχία, οι πτέρνες, το ιερό, οι ωμοπλάτες), οδηγεί αρχικά σε ισχαιμία, οίδημα, φλεγμονή και νέκρωση των ιστών, με αποτέλεσμα να δημιουργηθεί έλκος και άνοιγμα στη συγκεκριμένη περιοχή.
Το 90% των κατακλίσεων εμφανίζονται στο κάτω ήμισυ του σώματος, και το 70% των κατακλίσεων αυτών εμφανίζονται στο ισχίο και στην περιοχή των γλουτών.
Πώς εκδηλώνονται οι κατακλίσεις?
Τα πρώτο σημάδι της κατάκλισης είναι η μόνιμη ερυθρότητα πάνω από οστική προεξοχή, η οποία αν δεν αντιμετωπιστεί κατάλληλα και εγκαίρως οδηγεί σε φλεγμονή και νέκρωση της περιοχής.
Ανάλογα με την εμφάνιση της κατάκλισης διακρίνονται 4 στάδια
1ο στάδιο: Το δέρμα είναι ανέπαφο (χωρίς άνοιγμα) αλλά παρουσιάζει μόνιμη ερυθρότητα.
2ο στάδιο: Το δέρμα παρουσιάζει επιφανειακή εξέλκωση(επιφανειακό έλκος που παρουσιάζεται κλινικά ως εκδορά ή φλύκταινα.).
3ο στάδιο: Βαθύτερη εξέλκωση, με επέκταση στο υποδόριο, μύες και στα οστά.
4ο στάδιο: Επιπληγμένη εξέλκωση με επέκταση σε άλλες εξελκώσεις ή σωματικές κοιλότητες (ουροδόχος κύστη, κόλπος, έντερο, αρθρώσεων).

 

 

 

Διαβητικά έλκη ποδός.

Οι επιπλοκές στα πόδια είναι από τις πιο σοβαρές και δαπανηρές επιπλοκές του διαβήτη. Περίπου το 15% των διαβητικών είναι πιθανό να εμφανίσουν έλκος ποδός κάποια στιγμή στη ζωή τους. Οι τρείς κύριοι λόγοι εμφάνισης διαβητικού έλκους ποδός είναι:

• Νευροπάθεια 
• Ανεπαρκής κυκλοφορία αίματος (ισχαιμία)
• Λοίμωξη
   

Νευροπάθεια
Η πιο κοινή επιπλοκή διαβητικού ποδός, η νευροπάθεια, προκαλείται από βλάβες στο νευρικό δίκτυο των κάτω άκρων. Η πάθηση είναι μόνιμη και μπορεί να οδηγήσει σε απώλεια της αίσθησης και να εμφανίσει πόνο στο πόδι. Η απώλεια της αίσθησης αυξάνει τον κίνδυνο ατυχήματος. Η περιποίηση συνίσταται στην προσοχή του ποδός, στην  προσωπική φροντίδα και στην χρήση  κατάλληλων υποδημάτων.

Ανεπαρκής κυκλοφορία αίματος (ισχαιμία)
Η ισχαιμία είναι μια πολύ σοβαρή πάθηση και αποτελεί τη κύρια αιτία ακρωτηριασμών. Η ισχαιμία προκαλείται από κακή κυκλοφορία, η οποία μπορεί να παρουσιαστεί  εξαιτίας της αρτηριοσκλήρωσης ή της απόφραξης των ιστών. Η κακή κυκλοφορία προκαλεί μείωση των παλμών – το πόδι είναι κρύο και μελανό – και αυτό οδηγεί στην νέκρωση του ιστού και στην ανάπτυξη έλκους. Ο ασθενής σας ίσως χρειαστεί αγγειακή χειρουργική επέμβαση.

Λοίμωξη 
Ο διαβήτης μπορεί να αλλάξει την ικανότητα του σώματος να καταπολεμήσει μια λοίμωξη. Τα διαβητικά πόδια όχι μόνο είναι επιρρεπή στην λοίμωξη αλλά παρουσιάζουν δυσκολία στην καταπολέμησή της όταν παρουσιαστεί. Έτσι είναι ζωτικής σημασίας να έχετε τακτική επαφή με τον ασθενή σας για να αποφευχθεί μια λοίμωξη αλλά και να μπορέσει να αντιδράσει ο οργανισμός άμεσα σε αυτή.

Συχνότητα εμφάνισης
Εξαιτίας των αλλαγών στον τρόπο ζωής και της αύξησης του μέσου όρου ηλικίας, ο διαβήτης έχει αυξηθεί δραματικά τα τελευταία χρόνια. Σήμερα, πάνω από 246 εκατομμύρια άνθρωποι είναι διαβητικοί. Σύμφωνα με το www.idf.org,ο αριθμός αυτός αναμένεται ότι θα αυξηθεί σε 380 εκατομμύρια ανθρώπους παγκοσμίως το 2025. Οι συνέπειες για την κοινωνία είναι τεράστιες.

Θεραπεία έλκους
Η επούλωση ενός διαβητικού έλκους, ξεκινάει αντιμετωπίζοντας τα βαθύτερα αίτια που προκαλούν ένα διαβητικό έλκος ποδός και ολοκληρώνεται εφαρμόζοντας την καλύτερη θεραπεία.